สำนวน สุภาษิต คำพังเพย

สำนวน สุภาษิต คำพังเพย               

            สุภาษิต หมายถึง  ถ้อยคำที่สั่งสอนหรือห้ามโดยตรง  มีคำเปรียบเทียบบ้างไม่มีบ้าง  เช่น   คบคนให้ดูหน้า ซื้อผ้าให้ดูเนื้อ,   อย่าถือคนบ้า อย่าว่าคนเมา,   น้ำเชี่ยว อย่าขวางเรือ

            คำพังเพย หมายถึง  ถ้อยคำที่แสดงความจริง   ไม่ได้สอนโดยตรง  อาจจะเป็นคำพังเพยแท้ก็ได้  เป็นสำนวนก็ได้  เป็นคำขวัญก็ได้   คำพังเพยแท้เช่น   มีเงินเขานับว่าน้อง มีทองเขานับว่าพี่,  ยากเงิน จนทอง พี่น้องไม่มี,   มีเงินทอง พูดจาได้ มีไม้ไร่ ปลูกเรือนงาม,   รู้แล้วพูดไปสองไพเบี้ย รู้แล้วนิ่งเสียตำลึงทอง

            สำนวนมักเป็นคำเปรียบเทียบ   คือให้นำความเป็นไปของสิ่งนั้นๆ มาเปรียบเทียบกับความประพฤติของคน  เช่นคำว่า   ขิงก็รา ข่าก็แรง,   ปลาร้าเค็ม มะเขือขื่น,   ตัวเท่าเสา เงาท่ากระท่อม,   น้ำร้อนปลาเป็น น้ำเย็นปลาตาย

            คำขวัญนั้น  มักเป็นคำปลอบขวัญหรือปลุกใจให้มุ่งมั่น  เช่นคำว่า   กรุงศรีอยุธยายังไม่สิ้นคนดี  (หมายถึงเมืองไทยยังไม่สิ้นคนดี)   ชาติเสือต้องไว้ลาย ชาติชายต้องไว้ชื่อ,   ช้าๆ ได้พร้าเล่มงาม

            คำพังเพยที่มีผู้นำมาแต่งเป็นสำนวนกลอนไว้   เป็นต้นว่า

                        “กินอยู่กับปาก                อยากอยู่กับท้อง

                        เรือล่มเมื่อจอด                ตาบอดเมื่อแก่

                        นอนหลับไม่รู้                  นอนคู้ไม่เห็น

                        หน้าชื่นอกตรม                ลับลมคมใน

                        ความรู้ท่วมหัว                เอาตัวไม่รอด

                        มะพร้าวตื่นดก                ยาจกตื่นมี

                        ใจดีสู้เสือ                       ใกล้เกลือกินด่าง

                        ไม่ฟังอย่าสอน                ไม่วอนอย่าบอก

                        สู้จนยิบตา                     ชอบมาพากล

                        คนนอนอย่าบอก             คนปอกอย่าเชื่อ

                        จุดไต้ตำตอ                    ขุดบ่อล่อปลา

                        กิ่งก่าได้ทอง                   กันดีกว่าแก้                                    

                       ใครดีใครได้                    ต้นร้ายปลายดี

                        ตาบอดได้แว่น                หัวล้านได้หวี ”